Cornus sanguinea L. (Yabani kızılcık)

Buradanara Paylaşımları

Türkiye genelinde Kiren olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde kansiğdiren, demircik, melez kızılcık, yabani kızılcık veya kiren olarak bilinen bitki bilimsel olarak Cornus sanguinea L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Fotoğraf: Fazlı Yurtsever

6 metre kadar büyüyebilen, kışın yaprak döken odunsu bir türdür.. Dallar koyu yeşilimsi kahverengidir. Yapraklar karşılıklı dizilişli, 4 ila 8 cm uzunluğunda ve 2 ila 4 cm genişliğindedir. Biçimleri yumurtamsı ve dikdörtgensi arasıdır, kenarları düzdür. Yukarı kısım yeşil, alt kısım bir soluktur, kısa ve sert havlıdır. Mayıs-Haziran aylarında çiçeklenmeye geçen bitkide çiçekler erselik ve küçüktür. Dört krem rengi taç yaprak görülür. Siyah renkli küre biçimli meyveler tek bir tohum barındırır. Tohumlar Eylül ayında olgunlaşır. Yoğun gölgeli bölgeleri tercih etmez. Güçlü ve soğuk rüzgarları tolere etmez. -25 dereceye kadar tolere edebilir. Çiçeklerinin kokusu böcekler için cezbedici olsa da çoğu insana hoş gelmeyebilir. Yaprak altı tüyleri kıvrık ve basittir.

Doğal olarak Avrupa ve batı Asya’da yayılış gösteren Cornus sanguinea deniz seviyesi ile 1400 m yükseklikler arasında ormanlık alanlar ve çalılıklarda görülür.
Cins adı Antik Yunaca boynuz anlamına gelir. Cinsin sert ahşap yapısına işaret eder. Tür adı Latince kan kırmızı anlamına gelir. Türün yaprakları güz ve gövdeleri kış aylarında kırmızıya döner. Ayrıca meyvesinin suyu da kan kırmızısı rengindedir. Roma uygarlığının atası kabul edilen Aeneas, tanrılara adamak için bir kızılcık dalını koparmak ister ancak daldan siyah renkli kan damlar. Türün ikili adlandırma öncesi adı “Cornus femina” ve “Virga sanguinea”dır.

Cornus sanguinea meyveleri çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Tohumundan ede edilen yağ rafine edildiğinde tüketilebilir.

Kabuğu ateş düşürücüdür. Meyveleri kusturucudur. Büzücü, kusturucu ve ateş düşürücüdür.

Yaprakları hassas kişilerde cilt tahrişine neden olabilir.

Tohumlar sabun yapımında ve aydınlatmada kullanılabilir. Meyvelerinden yeşilimsi mavi bir boya elde edilir. Genç gövdeler sepet yapımında kullanılır. Ağaçtan kaliteli bir odun kömürü elde edilir. Ötzi Adamı’nın yanında bu ağacın dallarından yapılmış ok sapları bulunmuştur.

Araç çubuğuna atla