Bombus terrestris (Tüylü arı)

Buradanara Paylaşımları

Bombus arısı (Bombus) veya tüylü arı, yaklaşık 250 türü olan, bal yapıcı bir arı cinsi. Bu cins, Bombini oymağında hâlâ var olan tek gruptur, ancak soyu tükenmiş birkaç cins (örneğin, Calyptapis) fosillerden bilinmektedir. Düşük rakımlı yerlerde yaşayan birkaç tropikal tür Güney Amerika’da tanımlanmış olmakla birlikte, bombus arıları esas olarak Kuzey Yarımküre’deki yüksek rakımlı bölgelerde veya kuzey enlemlerinde bulunurlar. Bazı yonca türlerini sadece bu arılar tozlaştırarak çoğalmasında katkıda bulunur.

Fotoğraf: Fazlı Yutsever

Bombuslar daha çok ılık iklimlerde görülür. Afrika’nın büyük kısmında, Hindistan’ın alçak bölgelerinde bulunmaz. Avustralya ve Yeni Zelanda’ya polenasyona yardımcı olmak için insan eliyle götürülmüştür. Bazı otoritelere göre yuva yapıcılar (Bombus) ve parazitler (Psithyrus) olmak üzere iki cins Bombini bulunur, ancak çoğu kaynak Psithyrus grubunu Bombus içinde bir altcins olarak kabul eder.

Bombus, tüylü ve sağlam yapılı bir arıdır. Ortalama olarak 1,5-2,5 cm boyunda, çoğunlukla sarı ve siyah renktedir. Genellikle yerde, terkedilmiş kuş ve fare yuvalarında kovan yapar. Bombus arılarının çoğu, tek bir kraliçe ile koloniler oluşturan eusosyal böceklerdir. Kolonileri bal arılarından daha küçüktür ve bir yuvada 50 birey kadar az üye bulunabilir. Kraliçe, dölleyici arılar (dronlar) ve işçiler kovanda yer alan farklı gruplardır.

Kuluçka paraziti olan Psithyrus cinsinde işçi sınıfı yoktur. Yuvacı bombuslar ile aralarında çok az görünüş farkı olan parazitler, yuvacıların kovanlarına yumurta bırakır. Bu yumurtalar yuvanın asıl sakinleri tarafından bakılır. Anavatanı Britanya olan P. vestalis isimli parazit, bazen bombus kovanının kraliçesini sokarak öldürür. Bu durumda kovanın asıl sakinleri yumurta üretemediğinden, işçiler sadece parazitlerin yumurtaları ile ilgilenir.

Pürüzsüz yüzeye sahip iğnelerinin deride takılıp kalmamalarından dolayı normal bal arılarının aksine, birden fazla kez sokabilir.

Bombus arısı zehrine bir alerjik reaksiyon çok enderdir. Yine de, böyle bir reaksiyonun olası ciddiyetinden dolayı dikkat göstermek gereklidir. Bombus arısı zehri, yaban arısı ve bal arısı zehrinde olduğu gibi derideki kan damarlarına doğrudan etki eder. Bir çok insanda sokmanın olduğu bölgede ağrılı bir şişlik, kızarma ve kaşınma olur. Bazen, derinin daha gevşek olduğu göz kapağı gibi yerlerde şişlik daha büyük olabilir. Normal olarak, reaksiyonlar hızla kaybolur ancak bazı durumlarda bir kaç gün sürebilir. Ağız ya da boğazdan sokma durumları nefes alamama riskini oluşturacağından dolayı tehlikeli olabilir.

Fotoğraf: Fazlı Yurtsever

Bombus, yakın akrabası bal arısı gibi bal üretebilir. Ancak normal bal, daha konsantre ve daha şekerli olması nedeniyle, bombus balından daha uzun ömürlüdür. Ayrıca bombuslar normal bal arılarından daha az miktarda bal ürettikleri için, bombus balı üretimi çok kazançlı değildir.

Seracılık polinasyonunda kullanılan en yaygın polinatör türdür. Kış aylarında 0 dereceden 10 dereceye kadar çalışabilen güçlü bir yapıya sahiptir. Yaz aylarında ise 30 dereceye kadar çalışabilmektedirler. Ayrıca bal arılarından daha fazla polinasyon sağladıkları için sık tercih edilirler.

Latince “Bombus” gürleyen, derin ses anlamına gelmektedir. “terrestris” ise yeryüzü veya yaşanılan yer (deniz hariç) anlamını taşımaktadır. İngilizce bu türlere bumblebee denilir. Türkçe halk arasında “tüylü arı” olarak da bilinir. Aslında “tüy” sadece kuşlarda ve dinozorlarda bulunur. Memelilerde ve böceklerde “tüy” bulunmaz. Yine de halk arasındaki ismi bu şekilde kalmıştır. Aslında “yer bombus arısı” şeklinde kullanılsa daha doğru olabilir.

(Bilgi: Wikipedia)

tr_TRTurkish
Araç çubuğuna atla