Antirrhinum majus (Aslanağzı)

Aslanağzı, Plantaginaceae familyasına ait, Antirrhinum cinsinden tek yıllık otsu bitki türlerinin ortak adı.

Yakın zamana kadar, geniş çaplı DNA araştırmalarının sonuçları alınana değin, grubun Scrophulariaceae familyasına ait olduğu sanılmaktaydı.

Ülkemizde Aslanağzı adı ile bilinmekte olan en yagın türü Antirrhinum majus türüdür. Mamafi, diğer türleriyle melezleştirilerek aslanağzının mevsimlik, bodur, tohum vermeyen hibrit çeşitleri türetilmiştir.

Deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösteren aslanağzı yol kenarı, tahrip edilmiş araziler ve yamaçlarda görülür. Tek yıllık mevsimlik bitkilerdendir.
30 cm ila 1 metre kadar büyüyebilen bitkide yapraklar almaşlı dizilişli, basit, kenarı düz, dikdörtgensi ila kaşıksı; parlak koyu yeşil renklidir. Bunlar 1 ila 7 cm uzunluğunda ve 2 ila 2,5 cm genişliğindedir. Beş taç ve çanak yaprak görülür. Ercik sayısı dörttür. Popüler bir süs bitkisidir. Tohumlar ağustos ile ekim aylarında olgunlaşır. Temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açan çiçekleri erseliktir. Lavanta, portakal, pembe, sarı, kırmızı, beyaz gibi farklı renklerde Aslanağzı çiçekleri sapın çevresinde dizilidir. Alttakiler solarken üstten yeni tomurcuklar sırayla çiçek açar. Gevşek, geçirgen toprağı ve güneşli bölgeleri tercih eder. Tohumlar 18 derecede 2 ila 3 hafta arasında çimlenir.

Cins adı Antik Yunanca burun gibi anlamına gelir. Cinsin çiçeklerinin yapısına işaret eder. Dioscorides kapsüllerinin “buzağı burnuna” benzediğini yazar. Dilimizdeki aslanağzı kelimesi muhtemelen Lucius Junius Moderatus Columella’nın bitkiyi tanımlarken kurduğu cümle ile ilgilidir: “Bitki öfkeli bir aslanın açık ağzına benziyor”. Tür adı Latince en büyük anlamına gelir. Türün cins özelinde boyutuna işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Antirrhinum majus alterum, folio longiore”dir.

Tohumlarından elde edilen yağ zeytinyağı ikamesi olarak kullanılır.

Yaprak ve çiçekler iltihap giderici ve uyarıcıdır. İltihap tedavisinde etkilidir ve hemoroit için başvurulur.

Çiçeklerinden yeşil boya elde edilir.

Vazolarda uzun süre dayandığı için uzun ve orta boylu aslanağzı çeşitleri kesme çiçekçiliğe elverişlidir. İlk beş çiçeği açıldığında kesip satışa çıkarırlar.

Kışa dayanıklılığı
Gerçek aslanağzı türünün doğal çeşitleri uzun ömürlü olup kışın ağır don olaylarına (-35C dereceye kadar) dayanır. Özel türetilmiş kültivarlarında soğuğa dayanıklılık farklı farklıdır. En dayanıksızı -12C dereceye kadar dayanır. Hibritlerinde de aynı özellik var. Bazı hibritler ağır kış soğuklarına dayansa bile kısa ömürlüdür. Çiçeklendikten sonra ölürler. Ayrıca uzun ömürlü olmalarına aldanmayın. Yıldan yıla yaşlandıkça yaşama direnci ve kış soğuklarına dayanıklılıkları azalır.