Fumaria officinalis (Şahtereotu)

Fumaria officinalis Gelincikgiller familyasına ait tek yıllık otlardan oluşan çiçekli bir bitkidir. Gövdesi dik ve dallı olan Fumaria officinalis bitkisinde çiçekler tek simetrilidir. Çanak yaprak iki adet ya da körelmiş olup üst taç yaprak mahmuzludur. Mavimsi yeşil renkteki çok çatallı yapraklarını taşıyamayarak yerlere doğru eğilir bir görünümdedir. Bahçelerde, tarlalarda ve otluk alanlarda rahatlıkla yetişen tek yıllık bir bitkidir.

Büyük bölümü Akdeniz havzasına özgü olan bitkinin çok sayıda türü Amerika ve Avustralya kıtasında da doğallaşma eğilimindedir. Kini simgeleyen Fumaria indica iltihap giderici özellikleri nedeniyle sıklıkla başvurulan bir bitkidir.

Latince adı ‘Fumaria Officinalis’dır. Latince ‘duman’ anlamına gelen ‘fumus’ kelimesinden türemiştir. Cinsin çiçeklerin yarı saydam renklenmesine atıftır. Özellikle sabah saatlerinde toprağın üzerinden duman çıkıyormuş görünümü sergilerler. Ayrıca cinse bağlı Fumaria officinalis’in dumanı çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmıştır. Yine başka bir etimolojik bağıntı olarak, bitkilerin göze uygulandığında dumana maruz kalan gözlerde olduğu gibi gözlerin yaşarmasına neden olması gösterilebilir. Daha düşük bir ihtimal olsa da son olarak şu bilgiyi de verelim: Avrupa’da kahinler yer altı ruhlarını çağırmak için ateşe bitkinin saplarını atardı.

Genelde kullanılan adı olan şahtere Farsça orijinlidir ve hükümdar teresi anlamına gelir. Bitki Arapça kaynaklarda zaman zaman hükümdar baklası olarak anılır. Cinsin Türkçe adı ise bey börkü idi.