Written by 
Anadolu Yırtık Pırtığı, bilimsel adıyla Polygonia egea, Nymphalidae ailesine ait bir kelebek türüdür. Bu zarif kelebek, genellikle Akdeniz havzasında ve özellikle Türkiye’nin Anadolu bölgesinde yaygın olarak görülmektedir. Polygonia cins adı, Yunanca’da çok köşeli anlamına gelir, bu da kelebeğin kanatlarının girintili yapısını tanımlamaktadır. Anadolu Yırtık Pırtığı, yırtık gibi görünen kanat uçları ile karakterize edilen ilginç bir morfolojiye sahiptir.
Morfoloji
Anadolu Yırtık Pırtığı’nın kanat açıklığı 40-50 mm arasında değişir. Kanatlarının dış kenarları düzensiz ve girintili çıkıntılıdır, bu nedenle “yırtık” gibi bir görünüme sahiptir. Üst kanat yüzeyi, turuncu ve siyah desenlerle bezenmiş olup, altında ise kahverengi ve gri tonlar hakimdir. Bu tonlar, kelebek yere konduğunda kamufle olmasına yardımcı olur.
Habitat
Polygonia egea, Akdeniz ikliminin hâkim olduğu bölgelerde yaygındır. Türkiye’de en çok görüldüğü yerler, Anadolu’nun güney kıyılarıdır. Kuru, taşlık alanlar, orman açıklıkları ve dağlık bölgeler, kelebek için uygun habitatlardır. Özellikle Amanos Dağları, Toros Dağları gibi yükseltilerde gözlemlenebilir.
Yaşam Döngüsü ve Üreme
Bu kelebek türü, iki nesil verir. İlk nesil ilkbaharda, ikinci nesil ise sonbaharda ortaya çıkar. Yumurta aşamasından sonra tırtıl evresine geçer ve tırtıllar genellikle ısırgan otu ve çeşitli bitkiler üzerinde beslenir. Tırtıllar, gelişimlerini tamamladıktan sonra pupa aşamasına geçer ve sonrasında yetişkin kelebeğe dönüşürler.
Beslenme Alışkanlıkları
Anadolu Yırtık Pırtığı, nektarla beslenir ve özellikle yaz aylarında çiçeklerden polen toplarken sıkça görülür. Bunun yanı sıra, düşen meyve sularını da tüketir. Tırtıl formunda ise yapraklarla beslenir.
Tehlike Durumu
IUCN Kırmızı Listesi’ne göre, bu kelebek türü “en az endişe” (Least Concern) kategorisinde yer almaktadır. Ancak, habitat tahribatı, tarım ilaçları ve ormansızlaşma, türün popülasyonunu etkileyebilir.
Kültürel Önemi ve Koruma
Anadolu Yırtık Pırtığı, hem Türkiye’de hem de dünya genelinde kelebek gözlemcileri için önemli bir türdür. Doğal yaşam alanlarının korunması, bu kelebeğin sağlıklı popülasyonlarının devamı için gereklidir.
Yetiştirme ve Gözlem İpuçları
Anadolu Yırtık Pırtığı, güneşli günlerde daha aktif olur ve özellikle açık alanlarda uçarken gözlemlenebilir. Kelebek gözlemi yapmak isteyenler, kelebeklerin en aktif olduğu ilkbahar ve sonbahar aylarında doğaya çıkmalıdır.
Kaynakça
- IUCN Red List of Threatened Species
- Türkiye Kelebekleri Atlası
- Akdeniz Bölgesi Lepidoptera Gözlem Notları
Turkish 
English