Written by 
Ayvalık’ın Gömeç ilçesinde yer alan Gümüşlü Eski Zeytinyağı ve Prina Fabrikası ile Sabunhanesi, sadece tarihi bir yapı kompleksi olmanın ötesinde, bölgenin kültürel ve ekonomik geçmişine ışık tutan bir hazinedir. 19. yüzyılın sonlarında inşa edilen bu tesis, zeytinyağı üretimi, sabun yapımı ve prina işleme gibi alanlarda öncü rol oynayarak nesiller boyunca bölge halkının geçim kaynağı olmuştur.
Tarihçe:
Gümüşlü Fabrikası, Eminzade Ailesi tarafından yaptırılmış ve ilk olarak zeytinyağı üretimi için kullanılmıştır. 20. yüzyılın başlarında ise sabunhane ve prina işleme tesisleri de eklenerek kompleks genişletilmiştir. Cumhuriyet döneminde ise bölgenin en büyük zeytin, zeytinyağı, sabunhane ve prina tesisi haline gelmiştir. 1954 yılında günde 60 ton zeytinyağı sıkım kapasitesine ulaşan fabrika, Türkiye’nin modern zeytinyağı üretiminin öncülerinden biri olmuştur.
Önem:
Gümüşlü Fabrikası, sadece üretim kapasitesiyle değil, aynı zamanda mimari açıdan da önemli bir yapıdır. Taş ve ahşap kullanılarak inşa edilen fabrika binaları, bölgenin geleneksel mimarisini yansıtmaktadır. Fabrikanın bacası ise Ayvalık’ın simgelerinden biri haline gelmiştir.
Günümüz:
Uzun yıllar faaliyet gösteren fabrika, 20. yüzyılın sonlarında kapanmıştır. 2023 yılında ise fabrika kompleksi, Tunç Cecan tarafından satın alınmıştır. Cecan, bu tarihi mirası korumak ve gelecek nesillere aktarmak için restorasyon çalışmaları başlatmıştır.
Gümüşlü’nün Ziyaretçilere Sundukları:
Gümüşlü Fabrikası, günümüzde ziyarete açık bir müze ve kültür merkezidir. Ziyaretçiler, fabrikanın tarihi ve üretim süreçleri hakkında bilgi edinebilir, zeytinyağı tadımı yapabilir ve yöresel ürünler satın alabilirler. Ayrıca, kompleksin geniş bahçesinde piknik yapabilir ve doğanın tadını çıkarabilirler.
Sonuç:
Gümüşlü Eski Zeytinyağı ve Prina Fabrikası ile Sabunhanesi, Ayvalık’ın tarihi ve kültürel mirasının önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu eşsiz yapıyı ziyaret ederek bölgenin geçmişine yolculuk yapabilir ve doğal güzelliklerinin tadını çıkarabilirsiniz.
Galeri:
Gümüşlü Fabrikası hakkında daha fazla bilgi edinmek için:
https://eib.li/Products.Asp?SIRKOD=14http://www.gazeteayvalik.com/https://www.ayvalikmiras.com/ayvalikvezeytin/ayvalikta-zeytincilik/