Gazelboynuzu (Lotus corniculatus)

Dağılımı
Bitki doğal olarak dünyanın büyük bölümünde yayılış gösterir.

Genel bilgiler
Çiçekler küçük bezelye haline gelir. Beş yaprakçığı vardır, ancak üçü merkezdedir ve diğerlerinde bariz bir biçimde ayrıdır, bu yüzden yaygın adı yoncadır/üçyapraklıdır. Çoğunlukla kumlu topraklarda görülür. 40 cm kadar büyüyebilir. Bitkinin arka taç yaprağının yukarı kalkık olması böceklerin konması için kolaylık sağlar ve tozlaşmayı arttırır. Kuş ayağı yaygın adı, sap üzerindeki tohum kutularına atıftır. Tohumlar ağustos ve ekim arasında olgunlaşır. Tohumlar ekimden yirmi dört saat önce ılık suda bekletilmelidir. Bunlar güz ya da bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Tohumlar 15 derecede 2 ila 4 haftada çimlenir. Çiçekler erseliktir. Çiçekler zamanla turuncuya dönebilir ve bazen kırmızı çizgiler görülebilir. Meyve 2,5 cm uzunluğunda, ince, morumsu kahverengi renklidir.

Gözlem
Her türden habitat alanında görülür. 

Yaygın adları
Gazel boynuzu, Sepik, Şerpik.

Çiçek zamanı
Mayıs-Ağustos ayları.

Yükseklik
0-1600 metre arası.

Etimoloji
Cins adının etimolojisi açık değildir. Lotus Antikçağda çok sayıda bitkinin ortak adıdır ve bunların içinde Lotus corniculatus (gazel boynuzu) da mevcuttur. Örneğin Plinius bir hünnap türü olan Zizyphus lotus’un adını “lotus” olarak aktarmaktadır. Yine bir nilüfer türü olan Nelumbo nucifera, günümüzde de “lotus çiçeği” adı ile bilinmektedir. Plinius’a göre gerçek lotus, Zizyphus lotus türüdür. Bölgenin misafirperverliği ile ünlü halkı da “lotus yiyenler” olarak bilinir. Lotus yiyenler ile ilgili Homer’in Odisseus’un adlı eserinde de bilgi mevcuttur. Aynı aileye bağlı Melilotus officinalis (kokulu yonca) türü de antikçağ da lotus adı ile bilinmekteydi ve bilimsel adında da “lotus” kelimesi korunmuştur. Özetle Roma’da meyvesi hoş kokulu ve tatlı olan meyvelerin lotus olarak anılması sıradandır. Örneğin Celtis australis (çitlembik) de lotus olarak bilinir. Tür adı Latince “boynuz gibi” anlamına gelir. Türün meyve yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Trifolium corniculatum”dur.

Mutfak
Yem bitkisi olarak yetiştirilir. Küçük oranda siyanür içerir ancak bu insanlar için zararlı değildir.

Geleneksel tıp
İnce bağırsağın protein emilimini arttırır. Ayrıca yatıştırıcı olarak kullanılır. Az miktarda hidrojen siyanürün solunumu uyarması ve sindirimi iyileştirdiği gösterilmiştir; ayrıca kanser tedavisinde de yararlı olduğu iddia edilmektedir. Spazm çözücü, sakinleştirici, iltihap giderici, kardiyotonik, gaz giderici, ateş düşürücü, hipoglisemi ve parazit düşürücüdür.

Dioscorides: Yüzdeki lekeleri ve güneş yanıklarını gidermek için kullanılır. Kaynatılarak mesane rahatsızlıklarında kullanılır.

Dikkat
Aşırı miktarda kullanımı solunum yetmezliğine hatta ölüme neden olabilir.

Biliyor musunuz?
Çiçeklerinden turuncu sarı boya elde edilir.