Bisotun Yazıtı ve Kabartması: Tarihin Gizemli İzleri

Giriş

Bisotun Yazıtı ve Kabartması, dünya tarihine ışık tutan en önemli kültürel miraslarımızdan biridir. İran’ın Kermanshah Eyaleti’nde, Bisotun Dağı’nın dik yamacında yer alan bu anıt, Behistun Yazıtı olarak da bilinir. Büyük İskender seferleri sırasında Batı dünyasının dikkatini çeken bu yazıt, uzun yıllar boyunca çözülemeyen sırlarını korumuştur. Bu makalede, Bisotun Yazıtı ve Kabartması’nın tarihçesi, önemi ve günümüzdeki durumu hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Bisotun Yazıtı ve Kabartması Nedir?

Bisotun Yazıtı ve Kabartması, yaklaşık 520 yılında Büyük İran İmparatoru I. Darius tarafından yaptırılmıştır. 15 metre yüksekliğindeki bir kaya yüzüne oyulmuş olan kabartmada, Darius’un 22 metre boyunda bir figürü, ayaklarının altında ise isyancıları bastırdığı sahneler yer almaktadır. Kaya yüzünün alt kısmında ise, Old Farsça, Elamca ve Babilce olmak üzere üç farklı dilde yazılmış uzun bir yazı bulunmaktadır.

Bisotun Yazıtı ve Kabartması, MÖ 520 civarında inşa edilmiş ve Ahameniş İmparatorluğu’nun üçüncü kralı I. Darius tarafından yaptırılmıştır. İran’ın batısındaki Bisotun Dağı’nda, Kermanşah şehrinin yakınında yer almaktadır. Yazıt 16. yüzyılda Avrupalı ​​gezginler tarafından keşfedildi ve daha sonra 19. yüzyılda, özellikle Eski Farsça yazının deşifre edilmesine yardımcı olan İngiliz subay Sir Henry Rawlinson tarafından kapsamlı bir şekilde incelendi.

Yazıt kireçtaşından bir kayalığa oyulmuş olup yaklaşık 15 metre yüksekliğinde ve 25 metre genişliğindedir. Darius I’in iktidara yükselişini ve sonraki zaferlerini ayrıntılarıyla anlatan Eski Farsça, Elamca ve Babilce üç dilli bir yazıt içerir. Eşlik eden rölyef, Darius I’i ayağı düşmüş bir düşmanın göğsüne dayamış halde, diğer mağlup düşmanlarla çevrili ve elleri bağlı olarak tasvir ediyor

[Görsel 1: Bisotun Yazıtı ve Kabartması]

Yazıtın Önemi

Bisotun Yazıtı, tarihçiler için büyük önem taşımaktadır. Çünkü bu yazıt, İran tarihindeki önemli bir dönüm noktasını ve Darius’un siyasi ideolojisini ortaya koymaktadır. Yazıda, Darius’un İran İmparatorluğu’nu birleştirme mücadelesi, karşılaştığı zorluklar ve zaferleri anlatılmaktadır. Ayrıca, yazıt üzerindeki üç farklı dil, o dönemdeki çok kültürlü yapıyı ve iletişim ağını göstermektedir.

Yazıtın Çözülmesi

Bisotun Yazıtı, uzun yıllar boyunca çözülemeyen bir sır olarak kalmıştır. 19. yüzyılda İngiliz tarihçi Henry Rawlinson, yazıt üzerindeki çivi yazılarını deşifre ederek büyük bir başarıya imza atmıştır. Rawlinson’un çalışmaları sayesinde, İran tarihi ve Eski Yakın Doğu medeniyetleri hakkında önemli bilgiler elde edilmiştir.

Günümüzdeki Durumu

Bisotun Yazıtı ve Kabartması, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır. İran hükümeti, bu önemli kültürel mirası korumak için çeşitli çalışmalar yapmaktadır. Yazıtın bulunduğu bölgeye ulaşım kolaylaştırılmış ve ziyaretçilere bilgi panoları konulmuştur. Ancak, doğal koşullar ve insan etkisi nedeniyle yazıtın bazı kısımları zarar görmüştür.

Bilinmesi Gereken Diğer Hususlar

• Yazıtın Konumu: Bisotun Yazıtı, İran’ın batısında, Zagros Dağları’nın eteklerinde yer almaktadır.
• Yazıtın Malzemesi: Yazıt, kireçtaşı bir kaya üzerine oyulmuştur.
• Yazıtın Boyutları: Yazıtın toplam uzunluğu yaklaşık 100 metredir.
• Yazıtın Dil Çeşitliliği: Yazıt üzerinde Old Farsça, Elamca ve Babilce olmak üzere üç farklı dil kullanılmıştır.
• Yazıtın Teması: Yazıt, Darius’un siyasi ideolojisini, zaferlerini ve İran İmparatorluğu’nun birliğini anlatmaktadır.

Sonuç

Bisotun Yazıtı ve Kabartması, dünya tarihinin en önemli kültürel miraslarından biridir. Bu yazıt, İran tarihi, Eski Yakın Doğu medeniyetleri ve çivi yazısı üzerine yapılan çalışmalara önemli katkılar sağlamıştır. Bisotun Yazıtı, gelecek nesillere aktarılması gereken bir kültürel miras olarak korunmalıdır.

Kaynakça

• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
• UNESCO Dünya Mirası Listesi
• İran Kültür Bakanlığı

Ek Bilgiler:

• Yazıtın keşfi ve çözülmesi süreci
• Yazıttaki sembollerin anlamları
• Bisotun Yazıtı’nın turizm açısından önemi
• Yazıtın korunması için yapılan çalışmalar
• Benzer özellikteki diğer tarihi eserler

Bu makaleyi daha da zenginleştirmek için, yukarıda belirtilen ek bilgileri ve görselleri kullanabilirsiniz.

Görsel Önerileri:

• Yazıtın farklı açılardan çekilmiş yüksek çözünürlüklü fotoğrafları
• Yazıt üzerindeki çivi yazılarının detaylı fotoğrafları
• Darius’un kabartmasının yakın çekimleri
• Bisotun Dağı’nın genel manzara fotoğrafları

Not: Bu makaledeki bilgiler genel bir çerçeve sunmaktadır. Daha detaylı bilgi için ilgili bilimsel çalışmalara ve uzman görüşlerine başvurabilirsiniz.

.