Narcissus poeticus (Zerrin)

Doğal olarak Batı Avrupa’da yayılış gösteren Narcissus poeticus süs bitkisi olarak dünyanın büyük bir bölümünde bahçelere ve yol kenarlarına dikilmektedir. Ülkemizde de İzmir Mordoğan’da ve bağlı köylerde küçük bahçe ziraatıyla uğraşanların çoğunluğu tarafından yetiştirilmektedir

50 cm büyüyebilen bir bitki olan Narcissus poeticusun soğanı 3 ila 4 cm uzunluğunda ve 2 ila 3 cm genişliğindedir. Yapraklar 8 ila 50 cm uzunluğunda ve 5 ila 15 mm genişliğinde, düzdür. Çiçekler tek, baş aşağı ya da dik, aynı renkli ya da çift renklidir. Çiçek sapı 3 ila 4 mm uzunluğundadır. Çiçek örtüsü bölümleri soluk ila koyu sarı renkli, 18 ila 40 mm uzunluğunda ve 9 ila 15 mm genişliğinde, yayıktır. Taç 2 ila 3 cm uzunluğunda, tek ya da çift ve trompet şeklindedir.

Dilimizde Zerrin, Zerrinkadeh, Zeren veya Şairin Narcissus adı ile bilinmekte olan Narcissus poeticus Mart ve mayıs ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1100 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Cins adı Antik Yunanca nergis (νάρκισσος) anlamına gelmektedir ve adını Narkissos’dan almıştır. Ekho adlı bir peri Narkissos’a âşık olur ancak aşkı karşılık görmez. Kalbi kırılan Ekho bir köşeye çekilir ve en sonunda sadece sesi bir yankı olarak kalır. Ekho’nun durumuna üzülen Aphrodite, Narkissos’u kendine âşık olmakla cezalandırır. Günlerden bir gün suda yansımasını gören Narkissos, onun kendi yansıması olduğunu anlamayarak görüntüye âşık olur. Zamanla aşkının karşılıksız olduğunu anlayan Narkissos intihar eder. Öldüğü yerden de nergis çiçekleri çıkar. Tür adı Antik Yunanca sahte Narcissus anlamına gelir. Elbette bitki sahte değil gerçek nergistir ancak antikçağda bitkiyi Narcissus poeticus’tan ayırt etmek için böyle deniyordu. Bu ifade bilimsel literatürde aynen korunmuştur.

Soğanlar, yapraklar ve çiçekler büzücü ve güçlü bir kusturucudur. Histeri ve epilepsi tedavisinde kullanılır.