Digitalis trojana (Yüksük otu)

Avrupa-Sibirya Akdeniz ve İran-Turan flora bölgelerinin kesişim alanında yer alan Kazdağları, Uludağ gibi yüksek alanlarda yayılım göstermektedir. İklim özellikleri bakımından da Marmara Geçiş tipinde bulunur. Vadi, plato, kanyon gibi farklı topografik birimler ile de flora ve fauna bakımından önemli bir zenginliğe sahiptir. Bursa Uludağ gezintisinde görüntülediğim fotoğrafıyla,  Digitalis trojana (Yüksük otu) endemik ve tıbbi öneme sahip bir bitki türüdür. Bu bitki türü doğada tükenme riski yüksek olduğundan dolayı Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabına göre zarar görebilir (VU) kategorisinde yer almaktadır.

Digitalis trojana, iki ya da çok yıllık otsu bir bitkidir. Bitki, 30-80 cm boyunda olup gövde dik ve silindiriktir . Yapraklar basit, tabanda rozet tipte, dar ve mızraksı yapıda ve sapsızdır.

Gövde üzerinde bulunan yapraklar ise basit dizilişli, kuşaksı mızraksı yapıda ve sapsızdır. Çiçek durumu 13-25 çiçekten oluşan bir rasemustur. Kaliks derin 5 parçalı, korolla kırmızımsı kahverengi renkte ve tüpsüdür. Korolla 2 dudaklı olup, alt dudak daha büyük ve sarkıktır. Stamenler petallere bağlı 4 adet olup iki tanesi uzun iki tanesi kısadır. Ovüller çok sayıda ve anatroptur. Meyve septisid kapsül olup üçgenimsi ve uç tarafı sivridir

Bitkinin çiçeklenme dönemi Mayıs-Haziran aylarıdır. Kireç açısından fakir, fosforca zengin ve organik maddece çok zengin topraklarda yetişmektedir. Çalılık yamaçlarda, kireç taşlı uçurumlarda, orman açıklıklarında, boş ve nadasa bırakılmış tarlalarda ve yol kenarlarında yayılış göstermektedir. Kazdağı Milli Parkı ve Uludağ Milli Parkı sınırları içerisinde 90 metreden 1200 metreye kadar yayılış göstermektedir. 

Yüksük Otunun Faydaları

• Kalp kaslarının kasılma kuvvetini arttırır.
• Kalp yetmezliği tedavisinde kullanılabilir.
• Normal işleyen kalplerde ot zehirli dozlara ulaşana kadar etkili olmaz. Bu sebeple kalp yetmezliği ilacı olarak vazgeçilmezdir.
• Kalpte kan dolaşımını düzenler. Kalp atışını azaltır. Kalp yetmezliği sebebiyle yaşanan halsizlik ve nefes darlığına karşı iyi gelir.
• Cilt yaralarında harici olarak yüksük otundan yararlanılabilir.
• Böbreklerde tuz emilimini engeller. Su ve tuzun idrar yoluyla vücuttan atılmasını kolaylaştırır.

Yüksük Otu Zararları

• Yüksek tansiyonu olan kişiler için zararlı bir ottur. Tansiyonu yükseltici etkiye sahiptir.
• İçeriğinde bulunan Dıgıtoxin adlı maddenin zehirleyici etkisi vardır. Az ölçülerde dahi kullanılsa vücutta birikerek zehirlenmeye yol açabilir. Otun zehirleyici ve tedavi edici dozları hemen hemen aynıdır. Dozun ayarlanması için mutlaka bir hekimden yardım alınmalıdır.
• 10 gr kuru ot ve 40 gr yaş ot kullanımı ölümle sonuçlanabilecek hayati zehirlenmeye yol açabilir. Zehirlenme sonucunda kas krampları, mide bulantısı, kusma, iştah kaybı, uyuşukluk hissi ve görme bozuklukları yaşanabilir.